Τρίτη

Ιφιγένεια Χρυσοχόου


«Ποιος είπε ότι πέθανες;/Αφού ζεις σ’ εμένα./Ποιος είπε ότι ζω;/Αφού πέθανα μαζί σου.»

            Η Ιφιγένεια Χρυσοχόου ξεκινάει το πρώτο βιβλίο της Μικρασιατικής της τετραλογίας, τη Πυρπολημένη Γη, με τους παραπάνω στίχους αποδεικνύοντας με λιτό και κατηγορηματικό τρόπο το ζήλο της για τον μικρασιατικό ελληνισμό και τη πολιτιστική κληρονομιά καθώς επίσης τον πόνο που της προκάλεσε ο ξεριζωμός του 1922.
            Η πολυγραφότατη συγγραφέας γεννήθηκε στη Μαινεμένη της Μικράς Ασίας και με τον ξεριζωμό εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Προσφυγομάνα Θεσσαλονίκη με την οικογένειά της. Οι σπουδές της γύρω από τη μουσική και τις ξένες γλώσσες δεν άργησαν να την ωθήσουν προς τη δημοσιογραφία και τη συγγραφή. Το μεταφραστικό της έργο, η εκδοτική της δράση, η ραδιοφωνική της πορεία και η αδιαμφισβήτητα δυναμική της προσωπικότητα αναγνωρίστηκαν διεθνώς, με αποτέλεσμα να «γοητεύσει» την παγκόσμια κοινή γνώμη και να διευρύνει τους επαγγελματικούς της ορίζοντες και έξω από τα σύνορα της Ελλάδος. Η Μικρασία, ο ξεριζωμός, η προσφυγιά, η γυναίκα, το παιδί και η μουσική αποτέλεσαν τους ακρογωνιαίους λίθους σύσσωμου του έργου της καθώς όλες αυτές οι έννοιες «στοίχειωσαν» με τον πιο τρυφερό και νοσταλγικό τρόπο όλη τη ζωή της έως και το τέλος της το 2008. 
            Η ενεργός ενασχόλησή της με τους προσφυγικούς μικρασιατικούς συλλόγους όλα τα χρόνια της δράσης της αποδεικνύει περίτρανα ότι η Ιφιγένεια Χρυσοχόου ήταν ψυχή τε και σώματι Μικρασιάτισσα. Η Ε.Σ.Μ.Β.Ε ανακήρυξε επίτιμο μέλος της τη πολυγραφότατη συγγραφέα το 1988 ενώ εκείνη αναγνωρίζοντας το έργο και τη δράση της Ε.Σ.Μ.Β.Ε. παραχώρησε στον Πρόεδρο κ. Ευθύμιο Ν. Αρζόγλου τα πνευματικά δικαιώματα της Μικρασιατικής Τετραλογίας και του λοιπού έργου της, καθώς και μέρος φωτογραφικού και αρχειακού υλικού. Η Μικρασιατική τετραλογία της συγγραφέως (Πυρπολημένη Γη, Μαρτυρική Πορεία, Ξεριζωμένη Γενιά, Εδώ Σμύρνη… Εδώ Σμύρνη…) κυκλοφορεί σε επανέκδοση από την Ε.Σ.Μ.Β.Ε.
                                                                                                  
Με λίγα λόγια…

-1943: Μεταφράζει, από τα γερμανικά, τη νουβέλα Παιχνίδι στη Φλάντρα του Χανς Βίλλυ Λίνκερ (Α΄ Βραβείο της Γερμανικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης).
-1946: Εκδίδει την Εφημερίδα της γυναίκας, μαζί με άλλες κυρίες.
-1947-51: Συνεργάζεται με το Ραδιοφωνικό Σταθμό Μακεδονίας.
-1949:Διεύθυνει το αγγλοελληνικό περιοδικό The Record, που εκδίδει το Βρετανικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης.
 -1951-54: Μετοικίζει στην Αυστρία και αναλαμβάνει την παρουσίαση εκπομπών από το Ραδιοφωνικό Σταθμό της Βιέννης ενώ κάνει και ανταποκρίσεις στην εφημερίδα Νέα Αλήθεια..
-1952: Γίνεται μέλος της «Ενώσεως Αλλοδαπών Δημοσιογράφων» της Αυστρίας.
-1955: Μόνιμη εγκατάσταση στην Αθήνα και τακτικές εκπομπές από το Ε.Ι.Ρ-συνεργασία με λογοτεχνικά περιοδικά Αθηνών και Θεσσαλονίκης.
-1956: Δημοσιεύει σε συνέχειες, στη Νέα Εστία, τη μετάφρασή της, από τα γερμανικά, τη νουβέλα του Θεόδωρου Στορμ, Viola tricolor.
-1997:  Ανακηρύσσεται Επίτιμος Πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών.
-Κάνει δωρεά στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το θεσμοθετημένο από το 1997 «Έπαθλο Ιφιγένειας Χρυσοχόου» του Ιδρύματος που απευθύνεται στους φοιτητές της Φιλοσοφικής Σχολής κατά τον ετήσιο διαγωνισμό συγγραφής έργου με θέμα τη Μικρασία.
-Από το γάμο της η Ιφιγένεια Χρυσοχόου απέκτησε μια κόρη, την Ισμήνη Χρυσοχόου – Κάρτερ. 
                                   

Παρασκευή

«Τώρα το δρόμο μου το βρήκα…»


«Είπα η Χάρις Αλεξίου τώρα και δρόμος! Δεν περίμενα ποτέ ότι θα το ζήσω αυτό. Συνήθως πεθαίνουν οι άνθρωποι πρώτα και μετά τους κάνουν δρόμους», εξομολογήθηκε συγκινημένη η Χαρούλα Αλεξίου στο δημοσιογράφο Σταύρο Θεοδωράκη και την εκπομπή «Πρωταγωνιστές» πριν από περίπου 2 χρόνια.
            Η αγαπημένη τραγουδίστρια μικρών και μεγάλων στις 15 Μάιου του 2010 έκανε περήφανους τους προγόνους της από τη Μικρά Ασία αλλά και τους απογόνους συμπατριώτες της από το Σεβδίκιοϊ της Σμύρνης. Η Ελληνίδα ερμηνεύτρια πήγε στη Σμύρνη για τη μετονομασία ενός δρόμου της πόλης σε «Haris Aleksiou Dostluk Caddesi» και με αυτόν τον τρόπο τιμήθηκε για την καταγωγή και την προσφορά της στην τέχνη από το δήμαρχο, Ιμπραήμ Χαλίλ Σενόλ. Οι κάτοικοι του Σεβδίκιοϊ - που σημαίνει χωριό(κιόι) της αγάπης (σεβντά) – θα έχουν να διηγούνται με συγκίνηση την ιστορική αυτή ημέρα: Η Χαρούλα, η Χαρούλα τους, επέστρεψε στο…σπίτι της, στο σπίτι της γιαγιάς της, της εμπόρισσας Κατίνας Κωνσταντζόγλου. Η ίδια έχει να θυμάται για τη «μερακλού» (όπως την χαρακτηρίζει) γιαγιά της: «Δεν ήταν η γιαγιά που έλεγε παραμύθια. Η Κατίνα ήταν ωραίο αλάνι. Μεγάλη περιπέτεια η Κατίνα».
            Συνεχίζοντας την εξομολόγησή της στον καταξιωμένο δημοσιογράφο η Χαρούλα αναφέρει: «Ο παππούς μου, ο Γιάννης Σαρρής, γεννήθηκε στο Μάλτατσι. Η γιαγιά ήταν από τη Σμύρνη, τον Αγιο­Κωνσταντίνο, κοντά στο Μέλανα ποταμό. Έψαχνα το χωριό του παππού μου αλλά όταν φτάσαμε εκεί βρήκα ένα χωριό βυθισμένο σε μια λίμνη».
            Δεν μεγάλωσε με πίκρα για τη «Αλησμόνητη της Πατρίδα» η Χαρούλα. Αντιθέτως, παραδέχεται πως την «Καταστροφή της Σμύρνης» την ένιωσε πιο πολύ μέσα από τα βιβλία παρά από διηγήσεις της οικογένειάς της. Παρόλα αυτά, κάθε φορά που επισκέπτεται τη Σμύρνη τής συμβαίνει κάτι «μεταφυσικό». «Είναι σαν να επιστρέφω σε ένα δικό μου μέρος. Αυτό νιώθω μόλις πατήσω το πόδι μου στο λιμάνι».
            Και να που τελικά η μοίρα παίζει τα δικά της παιχνίδια! Όπως όλα δείχνουν, το αυτοβιογραφικό τραγούδι «Η μπαλάντα της Ιφιγένειας» που έγραψε και ερμήνευσε η Χάρις Αλεξίου για τη μητέρα της, έμελλε να έχει και…άλλο νόημα: «Η Ελλάδα πήγαινε κι ερχόταν κι έγινε ο τρόμος καθεστώς σου/φοβήθηκα μη σε τσακίσουν και τότε έγινα αρχηγός σου».
            Στην Ελλάδα του 2010, λοιπόν, στην Ελλάδα που ακόμα όλα πήγαιναν και ερχόντουσαν, ένας τούρκικος δρόμος «βαφτίστηκε» με Ελληνικό όνομα. Πού να το γνώριζε η Χαρούλα όταν έκλεινε τη «Μπαλάντα της Ιφιγένειας» με τους εξής στίχους: «τώρα αγαπώ μα δεν ορίζω τώρα δεν ψάχνω να βρω δίκια/τώρα το δρόμο μου τον βρήκα γκρεμίστηκαν τ΄αρχηγηλίκια»!  

Υ.Γ.: Στην Ελλάδα του 2012, τι θα έρεπε αλήθεια να κάνουμε, μήπως πάψουν τα πράγματα να πηγαίνουν και να έρχονται; 

Βίλυ Αργυρούδη

Δευτέρα

Νανά Κοντού (απεβίωσε το 2001)

Ο Αλέξανδρος Κων. Αδαμίδης στο βιβλίο του «Η Νανά Π. Κοντού και το ποιητικό της έργο» περιγράφει με τον πιο ουσιαστικό και άμεσο τρόπο τη σπουδαία ποιήτρια και λογοτέχνιδα. «Υμνήτρια της Φύσης, της Ζωής και του Έρωτα. Λάτρης του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού. Διάδοχος της Σκέψης του ʼγγελου Σικελιανού και της Δελφικής Ιδέας. Εθνική ποιήτρια και υμνήτρια του Μακεδονικού Αγώνα. Ποιήτρια της Ειρήνης, με Πανελλήνια και Παγκόσμια αναγνώριση».

Η Νανά Κοντού έζησε και δημιούργησε στη Θεσσαλονίκη και συγκεκριμένα στην Πλατεία Ιπποδρομίου, απ' όπου «βγήκαν» και τα πιο σπουδαία της ποιήματα. Ποιήματα με πηγαία αγνότητα και ασύγκριτο λυρισμό. Η εν λόγω ποιήτρια αρνήθηκε πεισματικά να υποκύψει στον πειρασμό της μίμησης, αρνήθηκε με πυγμή να ενταχθεί σε κάποια ξένη σχολή, μόνο και μόνο για να γίνει προσωρινά αρεστή. Πεπεισμένη ότι μπορεί να μαγεύσει το αναγνωστικό της κοινό, προσέχε και φρόντιζε τη γλώσσα των ποιημάτων της, ξεκαθαρίζοντας εξαρχής τον πανανθρώπινο και κοινωνικό προσανατολισμό και χαρακτήρα των έργων της. Οι μελετητές της ζωής και του έργου της αναφέρουν ότι τα κύρια χαρακτηριστικά της ποιήσεως της είναι το Ερωτικό, το Εθνικό και το Δελφικό στοιχείο ενώ συνοπτικά η ποίησή της μπορεί να χαρακτηριστεί στοχαστική, λυρική και, αναμφισβήτητα, πολυδιάστατη.

Η Νανά Κοντού έχει επτανησιακή και θρακική καταγωγή ενώ κατάγεται από οικογένεια ποιητών, μιας και είναι αδερφή της ποιήτριας- συγγραφέως Ερατώς Αικατερίνης Γ. Μέλλου και του ποιητού Γεράσιμου Κοντού και συγγραφέως Χαρ. Κοντού. Η εν λόγω ποίητρια μεγαλώνει μέσα στα βιβλία ενώ δεν αργεί να γίνει μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, της Ιταλικής Λογοτεχνίας του Πόντζεν, των Δελφικών Αμφικτιονιών, της Εταιρείας Συγγραφέων Αθηνών και μέλος της Παγκόσμιας Ακαδημίας της Ρώμης ΜΠΟΓΚΑΡΤ και Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών Αθηνών.

Η άριστη οικογενειακή ανατροφή της Νανάς Κοντού και η προσεγμένη παιδεία της δεν περιορίζονται σε ένα στείρο απλά πλούσια πνευματικό περιβάλλον. Οι γονείς της φροντίζουν τα παιδιά τους να μεγαλώσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, γεγονός που τους κάνει παραδείγματα προς μίμηση για τη νεαρή τότε Νανά Κοντού. Ο πρόωρος θάνατος τους την θλίβει βαθύτατα και πυκνά πέπλα θλίψης την σκεπάζουν. Μόνη παρηγοριά οι στίχοι της. Νιώθει πως «οφείλει» να γράφει, μιας και στην τριπλή καταγωγή της οφείλει και τον ποιητικό της οίστρο. Σε ηλικία 9 ετών το «παιδί-θαύμα» αρχίζει να πρωτοσκαρώνει τους στίχους του. Οι πρώτες δημοσιεύσεις δεν αργούν να έρθουν μεταξύ των οποίων στα περιοδικά: «ΕΣΠΕΡΟΣ», «ΕΒΔΟΜΑΣ», «ΣΗΜΕΡΑ», «ΕΥΡΩΠΗ», «ΦΑΝΤΑΖΙΟ» κα. Η πρώτη σπουδαία βράβευση φτάνει με το ποίημα «ΟΝΕΙΡΟ» και το ψευδώνυμο «ΜΙΝΕΡΒΑ». Πηγή έμπνευσης ο μέχρι τότε πόνος της, η εφηβική ηλικία, η φύση, ο έρωτας, η Δελφική Ιδέα, ο αρχαίος πολιτισμός. Από τότε μέχρι και τα τελευταία χρόνια της ζωής της, η Νανά Κοντού βρισκόταν πάντα κοντά σε κάθε εθνική και πνευματική ανησυχία. Εναλλασσόμενες με μουσικότητα φυσιολατρικές εικόνες και ποιήματα - Ύμνος στον άνευ όρων έρωτα θα την κάνουν ευρέως γνωστή.

Η πρώτη της ποιητική συλλογή το 1960 που ακούει στον τίτλο «ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ» την καθιερώνει στον πνευματικό κόσμο ανάμεσα σε λαμπρές προσωπικότητες ενώ η αμέσως επόμενη το 1962 με τίτλο «ΧΡΥΣΑ ΒΕΛΗ» επιβεβαιώνει περίτρανα ότι η Νανά Κοντού είναι άξια λόγου και προσοχής. Σιγά- σιγά οι διακρίσεις έρχονται η μια μετά την άλλη. Διθυραμβικές κριτικές την πλαισιώνουν κι εκείνη ανεπηρέαστη συνεχίζει το έργο της, το οποίο δεν περιορίζεται πια μόνο στα ελληνικά σύνορα. Ποιήματα της μεταφράζονται τώρα πια στα αγγλικά, στα αραβικά, στα γαλλικά, στα ιρλανδικά και σε πλήθος άλλων γλωσσών ενώ ταυτόχρονα μεταδίδονται από τους ραδιοσταθμούς των Αθηνών και άλλων ευρωπαϊκών και όχι μόνο πρωτευουσών.

Παρότι ο πόνος έχει χτυπήσει αρκετές φορές την πόρτα της, εκείνη γράφει αισιόδοξα, γεγονός που κάνει τον Πρόεδρο του Λογοτεχνικού Σωματείου στη Νίκαια της Γαλλιάς Βάλλις Μπαντοβάνι να πει χαρακτηριστικά: «Τα ποιήματά της γεμίζουν την ατμόσφαιρα με μπωντλερικό ρίγος». Οι συνεχιζόμενες εγκωμιαστικές κριτικές μεταξύ των οποίων κι εκείνες του Στρατή Μυριβήλη, του Σπύρου Μελά, του Ηλία Βενέζη και πολλών άλλων λογοτεχνών την ωθούν να κάνει ακόμα περισσότερα βήματα. Οι μελέτες στο πρόσωπο της είναι πια γεγονός. Συγκεκριμένα, ο Χρήστος Σολομωνίδης εκδίδει εκείνη την εποχή μελέτη με τίτλο «ΝΑΝΑ ΚΟΝΤΟΥ, Η ΛΥΡΙΚΗ ΠΟΙΗΤΡΙΑ» ενώ λίγο καιρό μετά τον ακολουθούν οι αδερφοί Κιστογλίδη με τη μελέτη: «ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΝΑΝΑ ΚΟΝΤΟΥ». Πλήθος άλλων μελετητών κάνουν διατριβή στο όνομά της όπως έκανε και ο Dr. ALEX STAINMETZ στο περιοδικό «Γυναίκα» με τίτλο «Η ποιήτρια της αισιοδοξίας». Εξάλλου, ο τοπικός, διεθνής περιοδικός και ημερήσιος τύπος φιλοξενούσε σε τακτά χρονικά διαστήματα ποιήματά της.

Μερικά από τα σπουδαιότερα έργα της Νανάς Κοντού είναι: «ΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ», τα «ΧΡΥΣΑ ΒΕΛΗ», η «ΔΟΝΗΣΗ», «ΦΩΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ», «ΔΑΦΝΕΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ», «ΘΥΕΛΛΕΣ», «ΜΕΤΑΡΣΙΩΣΕΙΣ», "EROTICO CANTO», «ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ» και άλλα ενώ πολλά από αυτά μελοποιήθηκαν από σπουδαίους μουσικούς.

Η αξιομνημόνευτη ποιήτρια Νανά Κοντού αγαπάει όσο τίποτα την πατρίδα της, παρέχοντας απλόχερα όπου και όποτε χρειαστεί εθελοντικό και φιλανθρωπικό έργο ενώ δεν παύει στιγμή να είναι κοντά στον προσφυγικό ελληνισμό. Η ίδια αναφέρει χαρακτηριστικά γι' αυτήν της την αγάπη: «Έχω στόχο στη ζωή μου την παράδοση της φυλής μας και το αθάνατο ελληνικό πνεύμα, σ' όλον τον κόσμο με την προσφορά ύμνων στις ελληνικές αξίες, που είναι πανανθρώπινες και στο ελληνικό κάλλος. Οι στίχοι μου αποπνέουν πραγματικό άρωμα ενός πραγματικού παλμού, το ηρωικό στοιχείο της φυλής μας, γιατί τα ποιήματά μου δεν είναι μόνο ποίηση, αλλά ένα διαρκές τραγούδι κι ένας φόρος τιμής σε κείνους, που έπεσαν στο βωμό της πατρίδας, πολεμώντας για τα ιδανικά της φυλής μας». Έμπρακτη απόδειξη αυτής της αγάπης στη πατρίδα και σε όλες τις «Αλησμόνητες Πατρίδες» είναι το κληροδότημα που άφησε μετά το θάνατό της στην Ένωση Σμυρναίων Μικρασιατών Βορείου Ελλάδος και τα πολύτιμα αντικείμενα που χάρισε για τον εμπλουτισμό του Μουσείου του Πολιτιστικού Κέντρου «Μικρασία»- αίθουσα Μανόλης Ανδρόνικος. Φέτος, για πρώτη φορά, προκηρύχθηκε πανελλήνιος διαγωνισμός από την Ένωση Σμυρναίων Β.Ε με τίτλο «Βραβείο Νανάς Κοντού στην μνήμη των αδελφών της Χαραλάμπου, Ερατώς και Γεωργίου Μέλλου», για τις «Αλησμόνητες Πατρίδες Μικρασίας».

Ποιοι μας τιμούν και που...